Các thành phố lớn tại Việt Nam đa số đều gặp vấn đề về môi trường khi có quá nhiều các phương tiện giao thông sử dụng động cơ đốt trong. Lượng khí thải CO2 thoát ra từ các loại xe ô tô, xe máy ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn so với cả các khu công nghiệp.
Chẳng hạn đối với TPHCM, hoạt động giao thông chiếm đến 99% trên tổng lượng chất phát thải CO2 của toàn thành phố. Riêng khói bụi phát ra do khí thải xe máy, ma sát mặt đường, phanh xe, lốp xe,… cũng đã chiếm tới 37,7%. Có hơn 70% bụi mịn siêu vi trong không khí thải ra từ các phương tiện máy và ô tô.
Chuyển đổi từ phương tiện giao thông động cơ đốt trong sang động cơ điện là một giải pháp cấp bách để giải quyết vấn đề môi trường, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Việc này đã được các thành phố lớn trên thế giới triển khai từ cách đây vài năm và họ sẽ sớm cấm xe động cơ đốt trong vào thành phố.
Tại Việt Nam, để cấm xe máy hay các xe ô tô có lượng phát thải CO2 lớn là điều rất khó khăn khi mà xã hội đang phụ thuộc quá nhiều vào xe máy và chưa sẵn sàng để nâng tiêu chuẩn khí thải. Tuy nhiên việc chuyển dịch dần sang xe máy điện và xa hơn là ô tô điện sẽ hoàn toàn khả thi. Thị trường xe máy điện và ô tô điện tại Việt Nam sẽ rất tiềm năng trong tương lai.
Trong cuộc họp với Chính phủ và các bộ, ngành giữa tháng 5 vừa qua, Tập đoàn Vingroup đã đề xuất thí điểm miễn thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ trong 5 năm với ô tô điện.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng đề xuất này của Vingroup là “rất nhỏ bé so với hỗ trợ của các quốc gia cho xe điện”. Theo nguyên Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, để một mũi tên trúng nhiều đích, vừa phát triển công nghệ cao, vừa thúc đẩy giao thông xanh, bảo vệ môi trường, các quốc gia đều có những chính sách rất mạnh tay, từ miễn, giảm thuế, phí cho doanh nghiệp cho đến hỗ trợ trực tiếp cho người tiêu dùng.
“Đó là đề xuất của doanh nghiệp, từ phía Chính phủ thậm chí nên ưu đãi nhiều hơn, không chỉ là thuế, phí, nhất là cho các phương tiện công cộng chạy điện. Đặc biệt, Nhà nước rất cần hỗ trợ về hạ tầng sạc điện. Ở hầu hết các nước, hạ tầng đều do Nhà nước xây dựng”, bà Phạm Chi Lan nói.
Nói về sự cần thiết phải đầu tư cho xe điện, bà Phạm Chi Lan cho rằng một nền kinh tế muốn phát triển phải có ngành công nghiệp ô tô. Đây được xem là đầu tàu, kéo theo hàng loạt các ngành công nghiệp phụ trợ phát triển.
Đặc biệt trong đó, hiện ô tô điện không chỉ đơn thuần là phương tiện giao thông mà đã trở thành sản phẩm công nghệ cao, hội tụ những công nghệ, phát minh tiên tiến nhất, như công nghệ tự lái, IoT kết nối vạn vật, công nghệ pin… Cũng chỉ ô tô điện mới có thể tích hợp không giới hạn các công nghệ tối tân. Việc hàng loạt “gã khổng lồ” công nghệ như Apple, Samsung, Xiaomi, Oppo… lấn sân sang lĩnh vực xe điện cũng là để tìm kiếm những đột phá mới.
“Cạnh tranh giữa các nước ngày nay là cạnh tranh công nghệ. Phát triển xe điện chính là đòn bẩy để đưa công nghệ Việt lên một tầm cao mới”, vị chuyên gia phân tích.
Từ một góc nhìn khác, PGS.TS. Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng ô tô điện là xu hướng tất yếu của toàn thế giới nhằm giải quyết bài toán cấp bách về môi trường. Việt Nam là quốc gia đã sớm bắt nhịp với xu hướng tăng trưởng xanh, trong đó, giảm phát thải và tái cơ cấu việc sử dụng năng lượng là rất quan trọng.
“Xe điện chính là cơ hội để đạt mục tiêu đó vì xe điện không phát thải. Phương tiện thông minh, ít phát thải đảm bảo đô thị xanh, sạch, đó là tương lai mà chúng ta mong muốn. Đây là cơ hội vàng cho Việt Nam mà chúng ta không thể bỏ qua”, PGS.TS Tuấn nhấn mạnh.
Cũng theo ông, xe điện là một lĩnh vực mới nên cần phải có sự hỗ trợ dành cho những người tiên phong, những người phải đối mặt nhiều khó khăn, thậm chí là thất bại. Muốn Việt Nam có vị trí trên bản đồ công nghiệp ô tô thế giới thì phải có đòn bẩy chính sách, và không ai có thể làm tốt hơn vai trò này bằng Nhà nước.
“Sự hỗ trợ thể hiện vai trò kiến tạo của Nhà nước, cam kết đồng hành với doanh nghiệp để doanh nghiệp lớn lên, vươn ra thế giới, nâng tầm người Việt. Đằng sau chính sách này là ý nghĩa về chính trị chứ không chỉ đơn thuần là chuyện hỗ trợ kinh tế”, PGS. Tuấn khẳng định.
Việt Nam điền tên mình trên bản đồ công nghiệp ô tô toàn cầu khi thế giới đã đi rất xa với lịch sử hơn 100 năm. Nhưng riêng ô tô điện, lĩnh vực mới chỉ thực sự nổi lên khoảng 10 năm trở lại đây, những hãng tên tuổi nhất cũng vẫn đang trong giai đoạn “khởi động” thì sự nhập cuộc của Việt Nam là rất kịp thời và đúng lúc.
Tuy nhiên, xe điện cũng đang là lĩnh vực có tính cạnh tranh khốc liệt với sự gia nhập của cả các hãng xe truyền thống và các “ông lớn” công nghệ. Sự phát triển và đổi mới của công nghệ trên ô tô điện cũng thực sự thần tốc. Chậm chân một ngày, doanh nghiệp nói riêng và cả nền sản xuất và công nghệ của một quốc gia có thể bị bỏ lại phía sau.
Và khi xe điện phát triển, vấn đề môi trường sẽ ngày được cải thiện, mang lại một cuộc sống xanh và sạch hơn cho mọi người.
